Personvern og opphavsrett

 

I dette innlegget blir det tatt utgangspunkt i bileta ovanfor gjennom å svare på dette kompetansemålet i norsk etter 10.trinn:

«elevene skal kunne «gjøre rede for grunnleggende prinsipper for personvern og opphavsrett knyttet til publisering og bruk av andres tekster[1]» (Kunnskapsløftet, 2008:25).

Det står sentralt i LK06 at elevane i grunnskulen skal ha kjennskap til emnet. Det er difor ein føresetnad at ein som lærar bør ha kunnskap innanfor dette området.  

For at ein skal kunne greie ut om emnet (personvern og opphavsrett) og opparbeide seg ein forståing rundt dette er det viktig at elevane kjenner til omgrepet «åndsverk» og innhaldet i «åndsverkloven.» Når ein oppnår kunnskap omkring omgrepet «åndsverk» vil ein forstå at i denne samanhengen dreiar det seg om fotografiske bileter som ikkje når kravet til det som blir kalla eit åndsverk. Sjølv om dette biletet ikkje når verkshøydekravet[2] står opphavsretts- og personvernspørsmålet likevel sentralt, dette fordi det blir teke bilete av ein person.

Resultatet av desse spørsmåla « Kan ein publisere biletea? Kvifor/kvifor ikkje? Kva må eventuelt til for at ein skal kunne publisere det?» vil gje eit grunnleggande svar i forhold til kompetansemålet.

Er det du som har teke dette biletet, er det du som er skaparen og dermed har opphavsretten. Viss ikkje kan det publiserast så lenge ein har fått tillatelse frå den som har opphavsretten til biletet (eineretten varer i fotografen sin levetid og 15 år etter fotografen sin død), men med dette fotografiske biletet må ein også ta omsyn til personvern, dette fordi den avbilda er i fokus. Det betyr at ein ikkje kan offentliggjere bileta utan samtykke frå den avbilda sidan den er hovudsaka, hadde dei ikkje vore det kunne fotografen ta den avgjersla. Sjølv om dette er ein enkel regel å forholde seg til finst det likevel unntak jfr. «Åndsverkloven» i kapittel § 45c (Lovdata, u.d).  

I tillegg til dette er det svært viktig å merke seg at publiseringa skal ikkje på nokon måte vere kriminaliserande i seg sjølv jfr «Åndsverkloven kapittel 7 & 8» (Lovdata,u.d). Det å bruke sunn fornuft og kontinuerlig vurdere om bileta er etisk forsvarleg å publisere er på mange måtar den viktigaste og den skjulte hugseregelen i arbeidet med emnet personvern og opphavsrett.  

__________________________________________________________________

Kjeldeliste

Kunnskapsløftet (2008): Kunnskapsløftet – fag og læreplaner i grunnskolen. Pedlex norsk skoleinformasjon

Lovdata, u.d: Lov om opphavsrett til åndsverk m.v. Henta 22.11.2011frå http://www.lovdata.no/all/tl-19610512-002-043.html#45c

---

[1] «bruk av andres tekster» betyr bruk av bilete, musikk, filmar, og skriftlige tekster.

[2] verkshøydekravet; Fotografiet er eit åndsverk – eit fotografisk verk